مسجد ارگ قلعه یزد

مسجد ارگ قلعه ( دارالحكومه ) ماره ثبت ملّی : -

موقعیت مكانی :

مسجد ارگ قلعه در ضلع شرقی خیابان امام خمینی ، در محله قلعه كهنه، خیابان شهید ابراهیمی ، روبروی فرمانداری شهر یزد واقع شده است.

بانی

شاهزاده محمد ولی میرزا مسجد مذكور را در عهد فتحعلی شاه قاجار بنا نموده است.

منابع تاریخی

وجه تسمیه ارگ قلعه مأخوذ از دولتخانه ای است که شاه یحیی در اواخر قرن هشتم هجری بنا کرده است .درمسجد ارگ از زمان احداث بنا تا كنون تغییراتی چندانی در آن صورت نگرفته است . این مسجد از همان بدو تأسیس فاقد گنبد و بادگیر بوده است . در دوران گذشته درب مسجد ، چوبی و كف صحن با آجر مفروش بوده است . در وسط صحن ، حوض (آب نمائی) قرار داشته كه در حال حاضر اثری از آن دیده نمی شود .

مشخصات بنا
مسجد ارگ قلعه دارای دو درب ورودی است كه یكی به جانب خیابان و دیگری به ساختمان مجتمع هنر و معماری گشوده می‌گردد . مسجد از گرمخانه و صحن تشكیل شده است که نمای سر در گرمخانه بصورت آجری دیده می شود.

گرمخانه مسقف به طاق و تویزه با قوس جناقی و قد پای بلند می باشد . در ضلع غربی و شرقی گرمخانه سه صفه كه در آن طاقچه هایی تعبیه شده ، دیده می شود . پوشش داخلی مسجد از آجر و گچ می باشد . ستونهای چهار گوشی كه با آجر ساخته و با گچ پوشیده شده ، در گرمخانه به چشم می‌خورد .

صحن مسجد بوسیله 4 پله پائین تر از سطح خیابان قرار گرفته و با آجرمفروش است. درضلع شمالی صحن مسجد راهروی سر پوشیده و در كنارآن انباری ، آبدارخانه ، وضوخانه و سرویس بهداشتی قرار دارد .

محرابی در جنوب گرمخانه قرار دارد كه مصالح آن از گچ و آجر است . این محراب مزین به رسمی‌بندی گچی و طاق نمای ساده می باشد. دو گوشوار و دو صفه در دو طرف آن دیده می‌شود . در ضلع شمالی گرمخانه هم ، 3 درب فلزی نصب شده است .

بر روی یكی از زیلوهای داخل مسجد چنین نوشته هائی بافته شده است : « حاجی محمد حسین برخوردار ولد مرحومشان حاجی محمد مهدی یزدی طاب سراه بر مسجد ارگ قلعه دارالعباده یزد با 9 فرد دیگر از مسجد مزبور خارج نشود مگر جهت تطهیر خلاف كننده ملعون ابد باد سنه 1370 » .

در حال حاضر مسجد دایر و محل برگزاری اجتماعات مذهبی و فرهنگی مردمی است .

كتیبه های تاریخی

در حال حاضر هیچ گونه اثر و كتیبه تاریخی در مسجد ارگ قلعه ملاحظه نمی شود .